این رخداد حاوی نکات قابل تأملی است که لازم است از زوایای متفاوتی مورد بررسی قرار گیرد.براساس گزارشهای تقریبا مشابه چندین پایگاه معتبر جهانی از جمله اسکوپوس (scopus)، تامسون رویترز(Thomson reuters)و مجله علمی معتبر نیچر(Nature) ایران در سال2011 رشد قابل توجه و درخشانی در زمینه تولید و انتشار مقالات علمی در مجلات معتبر جهانی داشته است. به گزارش نیچر ایران با تولید 17هزار و 598 مقاله در رده بیستم جهان از این حیث قرار دارد. کسب عنوان بیشترین رشد علمی دنیا توسط ایران موفقیت بزرگی است که نباید به سادگی از کنار آن گذشت.
براساس همین گزارش که به تفکیک به بررسی جزئیات علمی تمامی کشورها از این حیث پرداخته است کشورهای آمریکا با 310هزار مقاله(7/22درصد)، چین با 142هزار و 645 مقاله (10.4 درصد ) و انگلستان با 90هزار و 18 مقاله، رتبههای اول تا سوم جهان را بهخود اختصاص دادهاند. انتشار این آمارها توجه به چندین نکته را حائز اهمیت میکند که در ادامه به آن اشاره میشود:
1- حفظ جایگاه بالاترین رشد علمی دنیا که در سال2011 توسط محققان و پژوهشگران کشور کسب شد افتخار بزرگی است که برای حفظ آن باید تلاش بسیار زیادی کرد. بهعنوان مثال برای حفظ این نرخ رشد، تعداد مقالات کشور باید از رقم 17هزار به 20هزار مقاله (تولید 3هزار مقاله بیشتر در سال2012) برسد. قطعا سیاستگذاری و تخصیص بودجه مناسب علمی امکان انجام چنین امر مهمی را برای جامعه پرتوان علمی کشور مهیا میسازد.
2- تولید علم و دانش در هر زمان و هر نقطه از دنیا و توسط هر شخصی امر مقدسی است. سرمایهگذاری و حمایت مالی و معنوی مستمر در کوتاه مدت و درازمدت از بخش پژوهش کاملا ضروری است. باید نشاط را به جامعه علمی کشور تزریق کرد و بهصورت برنامهریزی شده برای پایداری این بخش تلاش کرد.
3- دستاوردهای علمی فعلی کشور در بخش انتشار مقالات علمی میتواند شهامت و جسارت محققان و پژوهشگران جوان در تمامی عرصههای علمی را تقویت کند، چهبسا هنوز عده زیادی از محققان و پژوهشگران کشور به دلایل مختلف بهطور جدی به این وادی وارد نشدهاند که درصورت ورود قطعا آینده درخشانی در انتظار آنان است.
4- نباید این نکته را از نظر دور داشت که هر چند ایران با 20درصد رشد نسبت به سال قبل عنوان بیشترین رشد تولید مقالات علمی دنیا را از آن خود کرده است اما این به آن معنی نیست که در حال حاضر جایگاه مناسبی در دنیا داریم. تنها رشد 15درصدی چین در سال گذشته به اندازه کل تولیدات علمی ما (حدود 17هزار مقاله) در همین سال بوده است. به عبارت دیگر این رشد بالا در سال گذشته نشانگر نزدیک شدن ما به کشورهای دیگر بهخصوص کشورهای پیشرفته نیست و هنوز فاصله زیادی با این کشورها داریم. توان علمی کشور برای نزدیکشدن به این کشورهای پیشرفته باید بیش از پیش تقویت شود.
5- دانشمندان و پژوهشگران کشور علاوه بر توجه به تولید دانش و علم و انتشار آن بهصورت مقاله در سطح جهانی باید به بومیسازی تولیدات علمی خود نیز توجه داشته باشند تا با ایرانیزه کردن پژوهشها و تحقیقات خود به طور اخص در خدمت رفاه و توسعه کشور نیز باشند.
کلام آخر اینکه پژوهشگران، اندیشمندان و محققان کشور توان کسب رتبههای تکرقمی تولید علمی را دارند؛ اگر امکانات و سرمایهگذاریهای لازم در این زمینه صورت گیرد و ظرفیتهای علنی کاملا شناسایی و حمایت شوند.